در روش تدریس اکتشافی، معلم با ایجاد هرگونه موقعیت و فرصت  برای دانش آموز (با راهنمایی معلم یا حتی بدون راهنمایی)، به وی اجازه می دهد، مراحل کشف موضوع یا حل مسئله را در فرایند یادگیری، بر اساس تلاش فردی یا گروهی طی نماید.
این‌که آیا لازم است به دانش‌آموز راهنمایی‌هایی داده شود و این راهنمایی‌ها تا چه میزان باشد، به سطح توانایی دانش‌آموز، محتوای درسی،  دشواری درس و مواردی از این قبیل وابسته است که تشخیص آن تماماً به آموزگار واگذار می‌ شود.

 در این روش یادگیری شخصی متناسب با نیازهای هر کودک با توجه به توانایی آنها برنامه ریزی شده، شناسایی نقاط ضعف کودک از طریق تکنیک های پرسشگری تفکر برانگیز و کاوشی انجام می پذیرد.